Agricultural Mechanization Scheme | कृषी यांत्रिकीकरण योजना

कृषी यांत्रिकीकरण योजनेचे परिचय,सहभाग, पात्रता,अनुदान,यंत्रसामग्री,मार्गदर्शक तत्त्वे,आवश्यक कागदपत्रे,अर्ज प्रक्रिया संपूर्ण माहिती.

Agricultural Mechanization Scheme | कृषी यांत्रिकीकरण योजना

कृषी यांत्रिकीकरण योजना २०२४ ही केंद्र व राज्य शासनाची संयुक्त योजना आहे. या योजनेंतर्गत शेतकऱ्यांना विविध प्रकारच्या कृषी यंत्रसामग्रीसाठी ४०% ते ५०% अनुदान दिले जाते. या योजनेचा मुख्य उद्देश शेतकऱ्यांना आधुनिक कृषी तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यास प्रोत्साहित करणे आहे.

प्रमुख घटक

• कृषी यांत्रिकीकरण योजनेंतर्गत शेतकऱ्यांना कृषी औजारांसाठी अनुदान मिळते
• योजनेचा उद्देश शेतकऱ्यांना आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यास प्रोत्साहन देणे
• योजना महाराष्ट्रातील सर्व जिल्ह्यांमध्ये लागू
• केंद्र व राज्य शासनाचा संयुक्त कार्यक्रम
• शेतकऱ्यांना ४०% ते ५०% अनुदान मिळते

कृषी यांत्रिकीकरण योजना परिचय

महाराष्ट्र शासनाच्या कृषी व पदुम विभागाने “कृषी यांत्रिकीकरण योजना” राबविण्यास सुरू केली आहे. या योजनेचा मुख्य उद्देश शेतकऱ्यांना कृषी यांत्रिकीकरणास प्रोत्साहन देणे आहे. त्याचप्रमाणे शेती उत्पादन प्रक्रियेत अद्ययावत यंत्रसामुग्रीचा वापर वाढवणे हे लक्ष्य आहे.

योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट

• शेतकऱ्यांना कृषी यांत्रिकीकरणास प्रोत्साहन देणे
• शेती उत्पादनात अद्ययावत तंत्रज्ञानाचा वापर वाढवणे
• कृषी उत्पादकता वाढ करणे

योजनेचे महत्व

या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना कामे सुलभ होतात. शेती आधुनिकीकरण होते. त्यामुळे शेतमालाची उत्पादकता वाढते आणि शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढते.

योजनेची व्याप्ती

महाराष्ट्रातील सर्व जिल्ह्यांना या योजनेचा लाभ मिळतो. ट्रॅक्टर, पॉवर टिलर, स्वयंचलित यंत्रे आणि काढणी पश्चात उपकरणे यासाठी अनुदान दिले जाते.

“कृषी यांत्रिकीकरण योजना ही महत्वाची पायाभूत सुविधा असून, या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना आधुनिक कृषी यंत्रांचा वापर करण्यास मदत मिळते आणि त्यांच्या उत्पादकतेत वाढ होते.”

Agricultural Mechanization Scheme | कृषी यांत्रिकीकरण योजना राज्य शासनाचा सहभाग

केंद्र आणि राज्य शासनाचा सहभाग

कृषी यांत्रिकीकरण योजनेमध्ये केंद्र आणि राज्य शासन दोन्ही महत्त्वाचे आहेत. केंद्र शासन ६०% आणि राज्य शासन ४०% या योजनेमध्ये सहभाग देतात. राज्य पुरस्कृत योजनेमध्ये राज्य शासनाचा पूर्ण सहभाग असतो.

राष्ट्रीय कृषी विकास योजनेमध्ये केंद्र आणि राज्य शासन दोन्ही सहभागी आहेत. या योजनेमध्ये शेतकऱ्यांना कृषी यंत्रांच्या खरेदीसाठी अनुदान दिले जाते. शासकीय अनुदान हे या योजनेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे.

केंद्र आणि राज्य शासनाचा सहयोग शेतकऱ्यांच्या उत्पादकतीला सुधारण्यास मदत करतो. केंद्र-राज्य सहभाग आणि कृषी योजना निधी यांचा फायदा शेतकऱ्यांना मिळत आहे.

“कृषी यांत्रिकीकरण योजनेमध्ये केंद्र आणि राज्य शासनाचा मोलाचा सहभाग आहे. शेतकऱ्यांना मिळणारे अनुदान हे या सहकार्याचेच परिणाम आहेत.”

Agricultural Mechanization Scheme | कृषी यांत्रिकीकरण योजना पात्रता निकष आणि लाभार्थी वर्ग

पात्रता निकष आणि लाभार्थी वर्ग

या कृषी यांत्रिकीकरण योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकरी असणे आवश्यक आहे. जिल्ह्यातील प्रवर्गनिहाय खातेदार संख्या, पेरणीखालील क्षेत्र, आणि मागील वर्षातील मंजूर कार्यक्रम व खर्चाचा विचार केला जातो.

पात्रता आवश्यकता

या योजनेचा लाभ मिळवण्यासाठी शेतकऱ्यांना काही नियम पूर्ण करावे लागतात. ते निम्नलिखित आहेत:

• शेतकरी असणे
• शेतीविषयक कामकाज करणे
• वैध खातेदार असणे
• जमीन स्वामित्व असणे

लाभार्थी प्राधान्यक्रम

लाभार्थी निवडीत अल्प/अत्यल्प भूधारक, अनुसूचित जाती/जमाती आणि महिला शेतकऱ्यांना विशेष प्राधान्य दिले जाते. या प्रवर्गातील शेतकऱ्यांना योजनेचा लाभ मिळण्यास प्राधान्य दिले जाते.

विशेष आरक्षण

या योजनेअंतर्गत अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती आणि इतर मागासवर्गीय शेतकऱ्यांसाठी विशेष आरक्षणाची तरतूद करण्यात आली आहे. या प्रवर्गातील शेतकऱ्यांना योजनेचा लाभ मिळण्यासाठी प्राधान्य दिले जाते.

“या योजनेनुसार अल्प/अत्यल्प भूधारक, अनुसूचित जाती/जमाती आणि महिला शेतकऱ्यांना विशेष प्राधान्य दिले जाते.”

अनुदान रचना आणि वितरण

कृषी यांत्रिकीकरण योजनेंतर्गत शेतकर्यांना अनुदानाचा लाभ मिळतो. अनुसूचित जाती/जमाती आणि महिला शेतकऱ्यांना ५०% अनुदान दिले जाते, इतर शेतकऱ्यांना ४०% दिले जाते. काही विशिष्ट यंत्रांसाठी ६०% पर्यंत अनुदान उपलब्ध आहे. जीएसटी रक्कम अनुदानासाठी गृहित धरली जात नाही.

अनुदान वितरण डीबीटी (थेट लाभ हस्तांतर) पद्धतीने लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा केले जाते. हे शेतकर्यांना लाभाचे वितरण सुलभ करते.

यंत्र	अनुदान
ट्रॅक्टर	40-60%
पॉवर टिलर	40-60%
ठिबक व तुषार सिंचन	45-55%
फळबाग लागवड	100%

या योजनेंतर्गत शेतकर्यांना यंत्र खरेदीसाठी कृषी अनुदान रक्कम मिळते. हे डीबीटी पद्धतीने त्यांच्या बँक खात्यात जमा केले जाते. हा उपक्रम शेतकर्यांना यंत्र खरेदी सहाय्य पुरवतो.

“कृषी यांत्रिकीकरण योजनेच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांना आवश्यक कृषी यंत्रे खरेदीसाठी अनुदान मिळते, जे त्यांच्या उत्पादकतेत वाढ करण्यास मदत करते.”

कृषी यांत्रिकीकरण योजना शेतकर्यांना मदत करण्यासाठी तयार करण्यात आली आहे. यामुळे त्यांना कृषी अनुदान रक्कम मिळते. त्यांना यंत्र खरेदी सहाय्य प्राप्त होते.

Agricultural Mechanization Scheme | कृषी यांत्रिकीकरण योजना कृषी यंत्रसामग्री

योजनेंतर्गत उपलब्ध कृषी यंत्रसामग्री

कृषी यांत्रिकीकरण योजनेंतर्गत शेतकऱ्यांना विविध प्रकारची आधुनिक कृषी औजारे यादी आणि शेती यंत्रे खरेदी करण्यासाठी अनुदान उपलब्ध आहे. या योजनेत समाविष्ट असलेली आधुनिक कृषी साधने खालीलप्रमाणे आहेत:

ट्रॅक्टर आणि पॉवर टिलर

शेती कार्यात वापरण्यासाठी उच्च क्षमतेचे ट्रॅक्टर आणि पॉवर टिलर या यंत्रांसाठी अनुदान उपलब्ध आहे. या यंत्रांमुळे शेतीच्या कामांमध्ये वेगवान आणि कार्यक्षम अशी गती मिळते.

स्वयंचलित यंत्रे

रिपर, रोटाव्हेटर, पेरणी यंत्र, थ्रेशर, कॉटन श्रेडर आणि स्प्रेयर ही विविध प्रकारची स्वयंचलित यंत्रे या योजनेंतर्गत उपलब्ध आहेत. या यंत्रांचा वापर करून शेतकऱ्यांना त्यांच्या पिकांची काढणी, पेरणी आणि अन्य कार्ये सुलभतेने करता येतात.

काढणी पश्चात उपकरणे

मिनी राईस मिल, मिनी दाल मिल आणि पैकिंग मशीन ही काढणी पश्चात उपकरणे योजनेंतर्गत उपलब्ध आहेत. या उपकरणांमुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या पिकांचे प्रक्रिया करणे व त्यांचे व्यवस्थापन करणे सोपे जाते.

प्रत्येक यंत्र आणि उपकरणांसाठी वेगवेगळ्या प्रकारचे अनुदान प्रदान करण्यात येते. या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकरी आवश्यक कागदपत्रे सादर करून अर्ज करू शकतात.

यंत्र	अनुदान टक्केवारी
ट्रॅक्टर	25% – 35%
पॉवर टिलर	50%
रिपर, रोटाव्हेटर, पेरणी यंत्र	50%
थ्रेशर, कॉटन श्रेडर, स्प्रेयर	50%
मिनी राईस मिल, मिनी दाल मिल	50%
पैकिंग मशीन	50%

या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांना कृषी औजारे यादी, शेती यंत्रे आणि आधुनिक कृषी साधने खरेदी करण्यासाठी योग्य अनुदान प्रदान केले जाते.

अजून वाचा : सुकन्या समृद्धी योजना / Sukanya Samriddhi Yojana

Agricultural Mechanization Scheme | कृषी यांत्रिकीकरण योजना अर्ज प्रक्रिया आणि आवश्यक कागदपत्रे

अर्ज प्रक्रिया आणि आवश्यक कागदपत्रे

कृषी यांत्रिकीकरण योजनेच्या लाभासाठी, शेतकरी मित्रांनो, तुम्हाला काही कागदपत्रे जमा करावी लागतील. ७/१२ व ८अ उतारा, बँक पासबुक, आधार कार्ड, यंत्राचे कोटेशन, परीक्षण अहवाल, जातीचा दाखला यासारखे दस्तऐवज महत्वाचे आहेत.

कृषी योजना अर्ज भरताना https://mahadbtmahait.gov.in या वेबसाइटवर करावा. तुम्हाला रु. २३.६० शुल्क भरावे लागतील.

1. ७/१२ व ८अ उतारा
2. बँक पासबुक
3. आधार कार्ड
4. यंत्राचे कोटेशन
5. परीक्षण अहवाल
6. जातीचा दाखला

“कृषी यंत्रसामग्री खरेदीसाठी शासकीय अनुदान मिळवण्याचा हा एक सुलभ मार्ग आहे. यामुळे शेतकऱ्यांना गरज भागवण्यास मदत होईल.”

ऑनलाइन आवश्यक दस्तऐवज अपलोड करून ऑनलाइन नोंदणी करू शकता. कृषी यांत्रिकीकरण योजनेच्या माध्यमातून, तुम्हाला आर्थिक सहाय्य मिळेल. तुमच्या शेतीच्या उत्पादनक्षमतेत वाढ होईल.

ऑनलाइन अर्ज पद्धती

कृषी यांत्रिकीकरण योजनेच्या लाभार्थींना अर्ज करणे सोपे करण्यासाठी शासनाने महाडीबीटी पोर्टल दिला आहे. या पोर्टलद्वारे शेतकरी किंवा शेतकरी गट/एफपीओ लाभार्थी नोंदणी करू शकतात. त्यांना योजनेसाठी अर्ज करण्याची संधी मिळते.

महाडीबीटी पोर्टल वापर मार्गदर्शन

महाडीबीटी पोर्टलवर “शेतकरी योजना” ची निवड करून नोंदणी करा. आपण वैयक्तिक लाभार्थी किंवा शेतकरी गट/एफपीओ म्हणून नोंदणी करू शकता. कृषी यांत्रिकीकरण योजनेसाठी योग्य प्रकारे अर्ज करण्यासाठी हा मार्गदर्शन उपयोगी ठरेल.

अर्ज स्थिती तपासणी

अर्ज भरल्यानंतर, महाडीबीटी पोर्टलवर लॉगिन करा. त्यानंतर आपले अर्जाची स्थिती तपासू शकता. “तक्रार/सूचना” बटणाचा वापर करून अडचणींबाबत कळवू शकता.

महाडीबीटी पोर्टलचा वापर करून महाडीबीटी पोर्टल, ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया आणि अर्ज स्थिती यासंबंधी माहिती मिळवा. या पद्धतीने शेतकऱ्यांना कृषी यांत्रिकीकरण योजनेचा लाभ मिळतो.

अनुदान वितरण प्रक्रिया

कृषी यांत्रिकीकरण योजनेच्या अंतर्गत लाभार्थी निवड ऑनलाइन लॉटरी पद्धतीने केली जाते. निवड झालेल्या शेतकऱ्यांना त्यांच्या मोबाईल नंबरवर एसएमएसद्वारे सूचित केले जाते. त्यांनी स्वतःच्या बँक खात्यातून यंत्र खरेदीची रक्कम अदा करावी लागते.

नंतर, अनुदानाची रक्कम डीबीटी (प्रत्यक्ष लाभ हस्तांतरण) पद्धतीने लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा केली जाते. ही प्रक्रिया पारदर्शक आहे.

लाभार्थी निवडीची ऑनलाइन लॉटरी पद्धत सर्व शेतकऱ्यांना समान संधी देते. यामुळे पारदर्शकता आणि निष्पक्षपातीपणा राहतो.

कृषी यंत्रे	अनुदान टक्केवारी	बँक खातेसाठी आवश्यक दस्तऐवज
ट्रॅक्टर आणि पॉवर टिलर	40% ते 80%	बँक पासबुक, एकाउंट डीटेल, आधार कार्ड
स्वयंचलित यंत्रे	40% ते 80%	बँक पासबुक, एकाउंट डीटेल, आधार कार्ड
काढणी पश्चात उपकरणे	25% ते 50%	बँक पासबुक, एकाउंट डीटेल, आधार कार्ड

लाभार्थ्यांना अनुदानाचा लाभ घेण्यासाठी आधार कार्ड, बँक खाते, मोबाईल नंबर आणि भूमिदस्तऐवज यांची आवश्यकता असते. अनुदान वितरण प्रक्रिया ऑनलाइन परिणाम घोषणा आणि डीबीटी माध्यमातून केली जाते. ही पद्धत लाभार्थ्यांना सुलभ आणि पारदर्शक अनुदान मिळवण्यास अनुमती देते.

“कृषी यांत्रिकीकरण योजनेच्या अनुदान वितरणाची प्रक्रिया लाभार्थ्यांना उत्कृष्ट संधी देते. ऑनलाइन लॉटरी पद्धत अशीच ओळख आहे जी समान संधी प्रदान करते.” – कृषी आयुक्त, यू.पी. शासन.

अजून वाचा : प्रधानमंत्री कौशल विकास योजना / PMKVY 2024

Agricultural Mechanization Scheme | कृषी यांत्रिकीकरण योजना मार्गदर्शक तत्त्वे

यंत्र खरेदी आणि वापर मार्गदर्शक तत्त्वे

शेतकऱ्यांना कृषी यंत्रे खरेदी करण्यासाठी अनेक मार्गदर्शक तत्त्वांचा अवलंब करणे आवश्यक आहे. कृषी यंत्र खरेदी सूचना, यंत्र वापर मार्गदर्शन आणि शेती यंत्रे देखभाल या मुख्य मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करणे शेतकऱ्यांना फायदेशीर ठरेल.

शेतकऱ्यांनी खुल्या बाजारातून कृषी यंत्रे खरेदी करताना चेक, डीडी किंवा ऑनलाइन पद्धतीने देयक अदा करणे आवश्यक आहे. त्याचबरोबर यंत्राचा योग्य वापर व देखभाल करणे महत्त्वाचे आहे. यंत्र वापरासंबंधी प्रशिक्षण घेणे शेतकऱ्यांना फायदेशीर ठरु शकते.

“कृषी यांत्रिकीकरण योजनेंतर्गत कृषी यंत्र खरेदी करताना शेतकऱ्यांनी निवडक सूचना व मार्गदर्शक तत्त्वांचे काटेकोर पालन करावे.”

केंद्र आणि राज्य शासनाच्या विविध कृषी यांत्रिकीकरण योजना शेतकऱ्यांना मदत करण्यासाठी उपलब्ध आहेत. शेतकऱ्यांना यंत्र खरेदी व वापरासंबंधी मार्गदर्शन व प्रशिक्षण देणे या योजनांचा प्रमुख उद्देश आहे.

त्यामुळे शेतकऱ्यांनी कृषी यंत्रे खरेदी करताना आणि त्यांचा वापर करताना सरकारच्या मार्गदर्शक तत्त्वांचे काटेकोर पालन करणे महत्त्वाचे आहे. हे यंत्र खरेदी व वापर प्रक्रिया अधिक पारदर्शक व लाभदायक ठरवण्यास मदत करेल.

कृषी यांत्रिकीकरण योजना शेतकऱ्यांना आधुनिक तंत्रज्ञानाचा उपयोग करण्याची संधी देते. शेती आधुनिकीकरण आणि उत्पादकता वाढ हे या योजनेचे मुख्य फायदे आहेत. शेतकरी या योजनेचा लाभ घेऊन आपली आर्थिक स्थिती सुधारू शकतात.

राज्यात 4651 शेतकऱ्यांनी कृषी यंत्रसामग्रीसाठी अर्ज केला. त्यापैकी 4096 अर्ज अंतिम करण्यात आले. 431 पेक्षा अधिक शेतकऱ्यांना कृषी यंत्र खरेदीसाठी परवानगी मिळाली.

324 शेतकऱ्यांनी योजनेंतर्गत कृषी यंत्रे खरेदी केली. कृषी यांत्रिकीकरण योजना शेतकऱ्यांना आधुनिक तंत्रज्ञानाचा उपयोग करण्याची संधी देते. हे शेती उत्पादकता वाढविते, श्रमाची बचत करते आणि उत्पादन खर्च कमी करते.